SEYFİ ÇELİKKAYA
Dünya atmosferine giren gök cisimlerinin takibi Yozgat merkezli meteor takip sistemi üzerinden izleniyor. Yozgat Bozok Üniversitesi Merkez Yerleşkesi, Akdağmadeni Meslek Yüksekokulu ve Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi olmak üzere 3 farklı noktada takip sistemi kurulmuştur. Takip sistemi ile yürütülen çalışmaların yeni gelecek çalışmalar için değerli bir başlangıç ve altyapı oluşturma potansiyeline sahip olduğu kaydedildi.
Dünyanın farklı ülkelerindeki 20 merkezdeki takip sistemlerine bağlı 400 kamera ile takibi yapılan dünya atmosferine giren gök cisimlerinin tespiti için Türkiye’deki tek takip sistemi, Yozgat merkezli 3 bölgede kuruldu. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Ozan Ünsalan, Yozgat Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Taha Niyazi Karaca, Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Mustafa Böyükata ve Fizik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Recep Şahingöz bir merkeze gelerek çalışmaları takdir ettiler.
Yozgat merkezli Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Erciyes Üniversitesi ve Yozgat Akdağmadeni Meslek Yüksekokulu binalarında kurulan sistem internet altyapısı üzerinden işletilmektedir. Kameraların lenslerinin yenilenmesi ve daha kaliteli çalıştırılması yönünde araştırmacılar tarafından revizyonlar yapılmaktadır. Kurulan sistem ile göktaşları, atmosferik girişlerinden itibaren birbirlerine 150 kilometre mesafe içinde kalacak şekilde, yaklaşık olarak eşkenar üçgen ağ içinde konumlanmış üç istasyondan, giriş hızları, yörüngeleri ve Kepler yörünge elemanlarından karşılaştırmalı olarak izlenebilmektedir. nirengi yöntemiyle kesin olarak belirlenebilir. Bilinen büyük meteor yağmurlarının yanı sıra minör (küçük) meteor yağmurlarının da tespit edilebileceği ve yeni keşiflerin yapılabileceği ifade edilerek, Yozgat Çandır ilçesinin odak noktası olarak kaldığı bu üç istasyonun maksimumda kurulduğu belirtildi. arasındaki mesafe 150 km’dir.
“TAKİP SİSTEMİ DÜNYA ÇAPINDA 20 İSTASYONDA YAPILMAKTADIR”
Yozgat Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Taha Niyazi Karaca değerlendirmelerin ardından yaptığı açıklamada şöyle konuştu.
“Amerika’daki NASA-Seti Enstitüsü’nden Dr. Peter Jenniskens’in başlattığı bir proje ile projenin ayağı Türkiye’de Yozgat’a ulaştı. Merkez olan NASA’da yapılan bu meteor takip sistemine Yozgat Bozok Üniversitesi de katkı sağlıyor. Gördüğümüz kadarıyla bu takip sistemi dünyada 20 istasyonda sistem uygulanıyor.Türkiye’de tek istasyon var bu tek istasyonların bulunduğu merkezlerden biri de Bozok Üniversitesi.Bu meteor takip sistemi uygulanıyor. bozok üniversitesi erciyes üniversitesi akdağmadeni meslek yüksekokulu ve ege üniversitesi iş birliği ile üçlü bir izleme sistemi kullanılıyor,takip Bu nedenle türkiyeden gelen gök cisimlerinin hareketleri ve yörüngeleri takip edilerek bu sistem üzerinden nasaya aktarılıyor sanırım bu uzay çalışmaları açısından değerli bir katkı. Bu projelerin gelişerek ve çeşitlenerek devam etmesini istiyorum.”
“HENÜZ KEŞFEDİLMEYEN METEOR YAĞMURUNU DA KEŞFEDİK”
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Ozan Ünsalan, Yozgat Bozok Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Kayseri Erciyes Üniversitesi ile 2 yılı aşkın süredir meteor sistemleri çalışmalarını yürüttüklerini söyledi. Yozgat Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde sistemi kurduklarını kaydeden Ünsalan, şunları kaydetti:
“Buradaki amacımız, bildiğimiz veya bilmediğimiz birçok meteor yağmurunu keşfedebilmek, daha doğrusu birçok yeni meteor yağmurunu keşfedebilmek. Bu nedenle, bu atmosfere giren meteorları düzgün bir şekilde gözlemleyebilmek ve aynı zamanda katkıda bulunabilmektir. Bilimsel olarak baktığımızda gezegeni savunma anlamında çok fazla veri var” dedi. “Meteor yağmurlarında periyodik olarak bildiğimiz büyük meteor yağmurları var ve biz onlara büyük meteor yağmurları diyoruz. Bunların dışında henüz adını bilmediğimiz ve henüz keşfedilmemiş birçok meteor yağmuru var. Bunlara da mineor adı veriliyor. meteor yağmurları. Nispeten küçük, minicik meteor yağmurları.” Bunları burada keşfetmenin mümkün olduğunu söyleyebiliriz. Bu anlamda baktığımızda özellikle burada örneğin meteor yağmurlarından bilinmeyen, daha doğrusu varlığı bilinen ama şu anda keşfedilemeyen meteor yağmurunu keşfediyoruz.”
“NASA’NIN UZAK SUNUCULARINA GÖNDERİLİYOR”
Yozgat Bozok Üniversitesi’nde 6 kamera bulunduğunu, diğer iki istasyonda ise 5 kamera bulunduğunu vurgulayan Ünsalan, “Zamanla bunları artırıyoruz. Bu veriler, tüm bu gözlemler her gece düzenli olarak yapılıyor. İşlenip NASA’ya gönderiliyor. işlendikten hemen sonra uzak sunucularda.Burada tamamen otomatik olarak bazı yazılımlarla işlenip yörüngede, yörünge elemanlarında ortaya çıkıyor.Türkiye’de şu anda 3 yer var.Biri Yozgat Bozok Üniversitesi merkezde Fen-Edebiyat Fakültesinde. biri kampüste, diğeri Akdağmadeni Meslek Yüksekokulunda, Uzay Bilimleri Yüksekokulunda, bir diğeri de Kayseri Erciyes Üniversitesi Uzay Bilimleri bölümünde.”
“ARTIK METEORLARI HER NOKTADAN TAKİP ETMEK MÜMKÜN DEĞİL”
Yozgat Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Mustafa Böyükata yaptığı açıklamada şu bilgileri verdi:
“Türkiye için şu anda aktif olan tek sistem. Üç istasyondan oluşuyor. Biri Erciyes Üniversitesi yerleşkesinde, biri Yozgat Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinde, biri de Akdağmadeni’nde ve bir sistem. Çandır ilçemize odaklanan meteor takip sistemleri Evrensel bilime katkısının değerli olduğu bu alanda çalışanlar tarafından bilinmektedir.Ancak gezegenimize gelen meteorların takibini her yerden takip etmek mümkün değildir. Öte yandan, karanlık bölgelerde bu sistemlerle yapılan takiplerden veri toplamak, gelecekte genelleşeceği tahmin edilen yeni bir kuralın ortaya çıkmasına katkı sağlayabilir. Yapmış olduğumuz bu yer için değerli bir başlangıçtır.”
