Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi (ODIHR) ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM), Türk makamlarının davetlisi olarak 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimlerini yerinde gözlemleyecek. .
Norveçli diplomat Jan Petersen başkanlığındaki ODIHR heyeti, 14 kişilik çekirdek bir ekipten oluşuyor. Bu ekibe 7 Nisan’dan bu yana Ankara merkezli uluslararası uzmanlar ve 28 uzun süreli gözlemci eşlik ediyor. DKİHB’nin bağlı olduğu AGİT, 350 kişilik kısa dönemli gözlemci heyetiyle 10 Mayıs’tan itibaren Türkiye’de olacak.
AGİT delegasyonları, seçimlerin uluslararası taahhütler, yükümlülükler ve standartlara uygunluğunu değerlendirecek. Bu kapsamda Türk mevzuatının uygulanması, aday kayıtları, sosyal ağlar, seçim kampanyasının yürütülmesi, seçim çalışmaları, seçim uyuşmazlıkları ve medya konuları incelenecektir.
Frank SchwabePhoto: Imago Images/C. Spicker
PACE de geliyor
AKPM de AGİT heyetleri gibi bu hafta Strasbourg’da yapılan Başkanlık Konseyi toplantısında 14 Mayıs seçimlerini 42 kişilik bir heyet ile gözlemleme kararı aldı. Heyete, aynı zamanda PACE “Sosyalistler, Demokratlar ve Yeşiller Grubu”nun (SOC) da başkanı olan Alman sosyal demokrat parlamenter Frank Schwabe başkanlık edecek. AKPM, Hristiyan Demokrat, Liberal, Sol ve Muhafazakar kümelerden milletvekillerinin de yer alacağı heyette, AKPM Türkiye raportörleri İngiliz parlamenter John Howell ve Avusturyalı parlamenter Stefan Schennach da görev yapacak. AKPM heyetinde Almanya’dan 7, Fransa’dan 5, Ukrayna’dan 4, İtalya, İngiltere ve Romanya’dan 3, Polonya ve Portekiz’den 2 milletvekili yer alıyor.
DW Türkçe’ye seçim gözlem misyonu hakkında konuşan raportör Howell, Türkiye’deki seçim gözlem misyonunun Türkiye boyunun prestijiyle diğer Avrupa ülkelerine göre daha kapsamlı olduğunu söyledi. Son depremlerde çok sayıda insanın yerinden edildiğine işaret eden Howell, “Bu insanların nasıl oy kullanacağını bilmiyoruz. Kimisi başka yerlere kaydı, kimisi yapmadı” şeklinde konuştu.
Deprem korkusunu AKPM seçim gözlem ekibinin lideri Frank Schwabe de dile getiriyor. Başka yerlerde çok sayıda depremzedenin seçmen kütüklerine kaydedilemediğini belirten Schwabe, “Yerinden edilen bu insanların seçim günü geldikleri bölgelere kitlesel bir dönüşü var. Nasıl olacak, bilmiyoruz. Ulaşımları nasıl sağlanacak? O sorar.
Depremzedelerin kimlik sorununa da değinen Schwabe, “Birçok insan hayatını kaybetti. Bu kişilerin kimlik kartlarına ne oldu? Birçok insan hala kayıp. Tam olarak kaç kişinin hayatını kaybettiğinin bilinmediğini duyuyoruz. Bu endişe verici bir durum, yakından takip edeceğiz” dedi.
John HowellFotoğraf: Geoffrey Swaine / Avalon/Photoshot/resim ittifakı
Özgür ve adil seçimler
John Howell ise seçimlerin “özgür ve adil bir ortamda” yapılmasının değerine dikkat çekiyor. Ankara’nın uluslararası gözlemcileri davet ettiğini hatırlatan Howell, “Bağımsız gözlemciler seçimleri yapacak ülkeyi istiyor. Amaç seçimlerin özgür ve adil geçmesini sağlamak. Burada amaç sadece Türk halkı için özgür ve adil olmak değil, ama aynı zamanda uluslararası toplumun gözünde özgür ve adil görünmek.”
Avrupa Konseyi’nin önemi
Seçim sonuçları tüm Avrupa’da merakla bekleniyor. John Howell, 14 Mayıs seçimlerinin Türkiye için olduğu kadar Avrupa Konseyi için de değerli olduğunu düşünüyor: “Seçimler Avrupa Konseyi için değerli çünkü Türkiye, Avrupa Konseyi’nin kurucu üyesidir. Bunu unutmamalıyız. Türkiye de yakın geçmişte Konsey bütçesine en çok katkıda bulunan devletler arasında yer aldı ve burada önemli bir rolü var.”
AKPM raportörü olarak Türkiye’deki insan haklarının gelişimini yakından takip ettiğini hatırlatan Howell, AKPM’nin Türkiye’ye yönelik denetim sürecinin sona ermesi ve Ankara’nın Avrupa Konseyi’nde tamamen normalleşmiş bir ülke haline gelmesinin önemli olduğunu vurguluyor.
AGİT ve AKPM heyetleri, 15 Mayıs Pazartesi günü Ankara’daki seçim gözlem misyonlarının ön bulgu ve sonuçlarına ilişkin bir ön rapor yayınlayacak.
Her iki kurumun tavsiyeleri de içeren kapsamlı seçim gözlem raporları yaz aylarında hazırlanacak.
Kayhan Karaca / Strazburg
